آخرین بروزرسانی در ۳۰ فروردین ۱۴۰۴
عنکبوت ها موجوداتی هستند که حضورشان در محل زندگی و محل کار می تواند حس ناامنی و نگرانی ایجاد کند. اگرچه بسیاری از آن ها بی خطر هستند، اما بعضی از گونه های آن ها سمی بوده و گزش آن ها می تواند مشکلات پوستی و حتی عوارض جدی تری ایجاد نماید. از طرفی وجود تار عنکبوت، فضای خانه یا محل کار را نازیبا و غیر بهداشتی جلوه می دهد. به همین دلیل، سمپاشی عنکبوت یکی از اقدامات اساسی در بهداشت محیط محسوب می شود.
چرا باید سمپاشی عنکبوت انجام دهیم؟
- برخی از عنکبوت ها مانند عنکبوت بیوه سیاه یا عنکبوت قهوه ای منزوی می توانند گزش های خطرناک داشته باشند که در صورت عدم درمان به موقع، باعث مسمومیت شدید می شود.
- تار های عنکبوت به دیوار ها، سقف ها و گوشه ها ظاهری کهنه و کثیف می دهند.
- عنکبوت ها در صورتی که کنترل نشوند، به سرعت تکثیر شده و محیط را برای زندگی انسان ناامن می کنند.
عنکبوت ها چگونه وارد خانه می شوند؟
برخلاف تصور عموم، معمولاً برای زندگی در محیط داخلی تمایل زیادی ندارند، اما زمانی که شرایط محیطی مساعد نباشد یا غذا (یعنی حشرات دیگر) در خانه وجود داشته باشد، به دنبال پناهگاه به داخل خانه راه پیدا می کنند. راه های ورود آن ها معمولاً شامل موارد زیر است:
- شکاف های کوچک بین دیوار ها، کف، سقف یا کنار پنجره ها و حتی ترک های بسیار نازک در دیوار
- فضای باریک زیر درب های بدون درزگیر
- پنجره های باز یا دارای توری آسیب دیده، به خصوص اگر چراغ های خانه روشن و حشرات به نور جذب شده باشند.
- کانال های تهویه، دودکش ها و سیستم فاضلاب
- وسایل قدیمی که مدت زیادی در جای مرطوب مانده باشند، ممکن است حامل عنکبوت یا تخم آن ها باشند.
- لباس ها و کفش های باقی مانده در فضای باز
- گیاهان آپارتمانی یا گل های باغچه ای
- وسایل نقلیه
انواع عنکبوت هایی که در ایران بیشتر دیده می شوند
- عنکبوت بیوه سیاه یکی از خطرناک ترین عنکبوت ها که در مناطق گرم و خشک یافت می شود.
- عنکبوت قهوه ای منزوی اغلب در مناطق خشک و کم نور خانه پنهان شده و گزش آن می تواند باعث زخم های عمیق شود.
- عنکبوت خانگی معمولی بی خطر است و بیشتر از نظر ظاهری موجب ناراحتی و ترس می شود.
- عنکبوت شکارچی در اتاق ها، آشپزخانه ها و حمام ها دیده می شود و سرعت بالایی در حرکت دارد.
- عنکبوت گرگی بدنی نسبتاً درشت به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری دارد. گزش آن دردناک است، به سرعت حرکت می کند و تار نمی سازد.
- عنکبوت باغی بدن پهن و طرح دار به رنگ های متنوع دارد. این عنکبوت تار های بزرگ و منظم تنیده و به کنترل آفات باغ کمک می نماید.
نشانه های وجود عنکبوت در محیط
- دیدن تار های عنکبوت در گوشه سقف یا دیوار
- مشاهده مستقیم عنکبوت ها مخصوصاً در شب
- وجود حشرات مرده (منبع تغذیه عنکبوت ها)
- دیدن تخم یا کیس های کوچک سفید رنگ
- وجود لکه های قهوه ای یا سیاه کوچک روی دیوار ها یا اطراف تار ها
- واکنش حیوانات خانگی
روش های مبارزه با عنکبوت
۱. پیشگیری
- بستن شکاف ها و درز های دیوار ها و پنجره ها
- تمیز کردن منظم گوشه های خانه
- دور ریختن وسایل بلا استفاده و قدیمی
- استفاده از چراغ های زرد رنگ در بیرون ساختمان (عنکبوت ها جذب نور سفید می شوند)
۲. روش های طبیعی
- استفاده از روغن نعناع فلفلی (Peppermint oil)
- محلول سرکه سفید و آب
- پوست پرتقال یا لیمو در اطراف پنجره ها
این روش ها برای موارد خفیف مؤثر هستند اما در موارد شدید نیاز به سمپاشی عنکبوت حرفه ای است.
مراحل سمپاشی عنکبوت به شکل حرفه ای
- کارشناس جهت سمپاشی منزل، ابتدا محل را بررسی و گونه های عنکبوت را شناسایی می کند.
- بر اساس میزان و گستردگی آلودگی، نوع سم و روش پاشش مشخص می شود.
- سموم مخصوص عنکبوت با ماندگاری بالا و اثرگذاری سریع به کار می روند.
- پاشش در شکاف ها، پشت مبلمان، سقف، زیر سینک، انباری و فضا های مشکوک انجام می شود.
- برای جلوگیری از بازگشت آلودگی، کارشناس نکاتی را به ساکنان گوشزد می کند.
بهترین زمان برای سمپاشی عنکبوت
فصل های گرم سال به ویژه بهار و تابستان، بهترین زمان برای سمپاشی عنکبوت هستند چون عنکبوت ها در این فصل ها فعال تر می شوند. همچنین اگر نشانه های حضور عنکبوت در خانه مشاهده شد، باید فوراً اقدام شود.
سم عنکبوت کش چیست و چگونه عمل می کند؟
سم عنکبوت کش (Spider Insecticide) ماده ای شیمیایی یا ارگانیک است که با هدف از بین بردن عنکبوت ها یا پیشگیری از ورود آن ها به محیط مورد استفاده قرار می گیرد. برخلاف برخی حشرات، عنکبوت ها نسبت به بسیاری از سموم مقاوم تر اند، زیرا سیستم عصبی خاص تری دارند و معمولاً مستقیماً در معرض سم قرار نمی گیرند. به همین دلیل، فرمولاسیون سموم عنکبوت کش باید خاص و مؤثر باشد.
انواع سم عنکبوت کش
- سموم شیمیایی (سنتتیک): معمولاً از گروه پیرتروئید ها (Pyrethroids) هستند که به سیستم عصبی عنکبوت آسیب وارد می کنند. این سموم با مختل کردن عملکرد کانال های سدیمی در سیستم عصبی عنکبوت، باعث فلج شدن، ناتوانی حرکتی و در نهایت مرگ آن می شوند. سموم شیمیایی دارای ویژگی هایی همچون اثر سریع و ماندگاری بالا روی سطوح می باشند.
- سموم طبیعی و گیاهی: معمولاً بر پایه عصاره های گیاهانی مثل چریش (Neem)، نعناع، اسطوخودوس یا سرکه سفید هستند. این سموم خاصیت دورکنندگی دارند، باعث فرار یا عدم تخم گذاری عنکبوت ها در محیط می شوند، برای انسان و حیوانات بی خطر بوده و اثرگذاری آن ها معمولاً کوتاه مدت تر است.
- ژل ها و تله های چسبناک: برای به دام انداختن عنکبوت ها بدون استفاده مستقیم از مواد سمی به کار می روند. با استفاده از بوی طعمه و چسباندن عنکبوت ها به سطح تله سبب ریشه کن شدن آن ها می شوند.
نحوه عملکرد سم های عنکبوت کش
فرایند نابودی عنکبوت ها با استفاده از سم به دو روش کلی انجام می شود:
الف) تماسی (Contact Kill): هنگام تماس عنکبوت با محل سمپاشی شده، مولکول های سم از طریق پوست نازک بدنش جذب شده و به سیستم عصبی مرکزی می رسد. این نوع عملکرد در سموم اسپری شونده یا مایع بسیار رایج است.
ب) با اثر باقیمانده (Residual Effect): حتی اگر عنکبوت چندین ساعت یا روز بعد روی سطح سمپاشی شده حرکت کند، باز هم سم از طریق تماس یا پای آن وارد بدنش می شود و اثر می گذارد. به این دلیل، سمپاشی در لبه دیوار ها، گوشه ها و محل های عبور بسیار اهمیت دارد.
تفاوت سم عنکبوت کش با سایر سموم حشره کش
عنکبوت ها در رده عنکبوتیان (Arachnids) قرار داشته و جزو حشرات محسوب نمی شوند. به همین دلیل، بسیاری از حشره کش های معمولی روی آن ها بی اثر یا کم اثر هستند. فرمولاسیون سم عنکبوت باید در برابر شرایط محیطی مقاوم بوده و دارای اثربخشی طولانی باشد.
نکات ایمنی بعد از سمپاشی عنکبوت
- از ورود افراد به محل سمپاشی شده تا چند ساعت پرهیز شود.
- محیط را برای ۲۴ ساعت به خوبی تهویه کنید.
- سطوحی که با مواد غذایی تماس دارند (مثل کانتر آشپزخانه) را بعد از سمپاشی تمیز کنید.
- از تماس مستقیم با سم اجتناب کنید.
مزایای سمپاشی عنکبوت با شرکت های حرفه ای
- کارشناسان حرفه ای ابتدا محیط را بررسی کرده و نوع عنکبوت، شدت آلودگی و نقاط پنهان آن ها را شناسایی می کنند. این کار سبب می شود از سم مناسب برای گونه خاص استفاده شود و محل هایی که خودتان احتمالاً از آن ها غافل هستید هم تحت پوشش قرار بگیرد.
- شرکت های معتبر از سموم صنعتی با کیفیت، تأیید شده توسط وزارت بهداشت و با فرمولاسیون خاص استفاده می کنند که برای استفاده خانگی در دسترس نیست.
- متخصصان سمپاشی با دقت تمام نقاط حساس، شامل شکاف ها، سوراخ ها، سقف کاذب، انباری، زیرزمین و اطراف پنجره ها را پوشش می دهند.
- با سمپاشی اصولی و ترکیبی از سموم با اثر باقیمانده، احتمال بازگشت مجدد عنکبوت ها به حداقل می رسد.
- هنگام استفاده از سموم قوی، رعایت اصول ایمنی ضروری است. متخصصان با تجهیزات مناسب، این کار را با کمترین خطر برای ساکنان انجام می دهند.
- اگر سمپاشی عنکبوت به درستی انجام نشود، ممکن است مجبور شوید بار ها بدون نتیجه مطلوب سمپاشی را تکرار کنید.
- شرکت های معتبر، نکات نگهداری و پیشگیری از آلودگی مجدد را در اختیار شما قرار می دهند.
- برخی شرکت ها خدمات دوره ای ارائه می دهند و با ثبت سوابق سمپاشی، برنامه مشخصی برای پیشگیری در فصول خاص (مثلاً فصل تخم گذاری یا فعالیت زیاد عنکبوت ها) تنظیم می کنند.
هزینه سمپاشی عنکبوت
هزینه ها بسته به وسعت محل، نوع سم، میزان آلودگی و خدمات تکمیلی متفاوت است. به‌طور کلی قیمت سمپاشی عنکبوت از چند صد هزار تومان شروع شده و برای خانه های بزرگ و مناطق صنعتی بالاتر می رود.
عنکبوت ها اگرچه نقش مفیدی در کنترل جمعیت حشرات دارند، اما حضور آن ها در فضای زندگی انسان می تواند خطرناک و ناخوشایند باشد. بهترین راه برای مقابله با این مشکل، پیشگیری و در صورت نیاز، سمپاشی عنکبوت به روشی تخصصی است. اگر با مشکل افزایش عنکبوت در محیط روبرو هستید، هر چه زودتر اقدام کنید تا محیطی سالم و ایمن داشته باشید.
سوالات متداول شما
۱. چه زمانی بهترین زمان برای سمپاشی عنکبوت است؟
بهترین زمان سمپاشی عنکبوت معمولاً فصل های گرم سال (بهار و تابستان) است که عنکبوت ها بیشتر فعال هستند و احتمال لانه سازی دارند.
۲. چند وقت یک بار باید سمپاشی عنکبوت تکرار شود؟
بسته به میزان آلودگی، محیط و نوع سم، ممکن است هر ۶ تا ۱۲ ماه نیاز به تکرار باشد. مشاوره با متخصص در این زمینه مفید خواهد بود.